تقریبا همه کتاب های علمی مخصوص نوجوانان را که باز کرده باشید، اگر فصلی درباره نجوم داشته باشه، قطعا یه بخشیش راجع به شهاب ها و شهاب سنگ ها هست، و معمولا اشاره ای به گودال معروف شهابسنگی توی آریزونا می کنه. من تو سال 2018، برای اولین بار این فرصت نصیبم شد تا به آریزونا برم و توی اون سفر، دیدن این گودال برام اولویت بالایی داشت. اطلاعات من درباره گودال فقط همین بود که می دونستم در اثر برخورد شهابسنگ به وجود اومده. ولی شخص راهنمایی که اونجا توضیح می داد، به نسبت اطلاعات خوبی در اختیار می گذاشت.
این گودال در سه ساعتی شمال شهر فینیکس (Phoenix, AZ) قرار داره، بهتره با ماشین خودتون برید یا ماشین کرایه ای تون. ورودیش نفری حدود 29 دلار هست (در سال 2024) هست و یک ساختمان ورودی برای بازدیدکنندگان داره که توش به شما یه سری توضیحات می‌دن و عکس ها و اطلاعاتی راجع به دیگر گزارش ها از شهابسنگ ها در دیگر جاهای دنیا توضیح می دن. اگر هوا خوب باشه و باد شدید نیاد، شما رو به لبه گودال هم می برند، اما اگر باد بیاد معمولا کنسل می کنن ولی در هر حال شما امکان اینو خواهید داشت که از یه سری بالکن ها و فضاهایی که با نرده حفاظت شده بتونین این گودال رو تماشا کنید.
مشخصات گودال
عمق گودال (از لبه) حدود 550 فوت هست که میشه تقریبا یک سوم ارتفاع برج میلاد. قطر گودال 4000 فوت هست و محیطش هم حدود 2.4 مایل. یک مثال دیگه برای درک حجم گودال، اونطور که توضیح داده شد این هست که 20 تا زمین فوتبال آمریکایی میشه داخلش جا داد و حدود دو میلیون نفر می تونن تو جایگاه تماشاچی ها باشن.
شناسایی گودال و تاریخچه
نشانه هایی از بومی های آمریکا هست که به وجود این گودال اشاره شده اما اولین گزارش رسمی سال 1871 میلادی توسط فردی به نام فرانکلین انجام شده که سربازی تو جنگ داخلی آمریکا بوده. به همین دلیل هم، نام این گودال تا مدت ها گودال فرانکلین بوده. خیلی ها اون زمان اصلا براشون سوال نبود که این گودال چطور شکل گرفته و بعضی ها هم تصور می کردن که این یه آتشفشان خاموش هست.
نظریه آتشفشان خاموش
حدود سال 1886 یک چوپان، خرده شهابسنگی پیدا می کنه از جنس آهن و نیکل. ولی به اشتباه فکر می کنه جنسش نقره هست و تازه پنج سال بعد این رو به دیگران اعلام می کنه. بین افراد علاقه مند، کم کم این شک پدید اومد که ممکنه این گودال حاصل از برخورد شهابسنگ باشه. همون سال ها، یک زمین شناس به نام جی کی گیلبرت (G.K. Gilbert)هم همین نظریه آتشفشان خاموش رو داشت و برای چندین دهه باور عمومی این بود. گیلبرت معتقد بود که اگر شهابسنگ برخورد کرده باشه،حجم مواد جابه جا شده در اطراف و پیرامون گودال باد بیش از چیزی که هست، باشه. او همچنین فرض کرد که اگر دهانه توسط یک شهاب سنگ تشکیل شده باشد، فلز آهن موجود باید اختلال ها مغناطیسی ایجاد کند. با این حال، محاسبات گیلبرت نشان داد که حجم دهانه و زباله های روی لبه تقریباً برابر است و هیچ ناختلال مغناطیسی وجود ندارد.
نظریه برخورد شهابسنگ
تا این که سال 1902 آقای دنیل برینجر(Barringer) یک مهندس معدن، به این گودال به عنوان یک منبع احتمالی آهن علاقه مند میشه. کم کم متوجه میشه احتمالا یه شهابسنگی از جنس آهن با این گودال برخورد داشته. بعد از این برینجر مالک 2 مایل مربع از ان زمین که گودال هم شاملش میشه . این اتفاق ده سال قبل از این هست که آریزونا چهل و هشتمین ایالت تو آمریکا بشه. برینجر درست حدس زده بود اما تصور غلطی داشت و اون اینکه برینجر معتقد بود که احتمالا شهاب سنگ در زیر کف دهانه مدفون شده و او می تواند شهابسنگ را پیدا کند. برینجر در مورد دهانه درست بود، اما در مورد شهاب سنگ اشتباه کرد.
از 1903 دیگه به مدت 26 سال برینجر تو این گودال مشغول یافتن این شهابسنگ بود. چون کم و بیش این گودال نزدیک به یه نیم دایره هست با فرض بر اینکه زیرش یه شهابسنگی هست منطقی هست که درست در زیر مرکز گودال باشه. نتیجتا اولین لوله حفاری در مرکز انجام شدو چند تا شهابسنگ کوچک پیدا شد. بعد یه مدت برینجر این شک رو کرد که ممکنه با یه فاصله ای از مرکز این شهابسنگ قرار داشته باشه. او یک شفت به عمق 1400 فوت در کف دهانه حفاری کرد و چیزی پیدا نکرد.
یه سری شواهد مثل اینکه بخشی از سنگ های سمت جنوب یه کمی از مشابهش تو بخش های دیگه گودال بالاتر بود برینجر به این وا داشت که ممکنه شهابسنگ از سمت شمال اومده باشه و در سمت جنوبی مدفون شده باشه.سر همین شروع کرد به حفاری در دیواره جنوبی تقریبا در عمق 1250 فوتی گودال و اونجا چند شهابسنگ کوچک اکسید شده هم پیدا کرد ولی نهایتا مته حفاری هم از جایی بیشتر نمی تونست دریل کنه مته حفاری اونجا گیر کرد. کابل حفاری کنده شد و سرمایه او هم روز به روز کمتر می شد و نهایتا، در سال 1929 دیگه به این کار خاتمه داد. تقریبا، از سال 1955 خانواده برینجر به همراه یه شرکتی تصمیم گرفتن که یه ساختمونی برای گردشگران بسازند. او در سال 1929 هنگامی که پولش تمام شد درگذشت.
نهایتا دکتر شومیکر در سال 1960 یک سری تحقیقات بیشتر کرد و مطمئن شد که این حاصل برخورد شهابسنگ بوده.
تجربه من
من در قالب یه ورکشاپ برای بار اول به آریزونا می رفتم که بعد از اتمام ورکشاپ یه ماشین کرایه کردم و به اینج اومدم. شب نزدیکی گودال یک ایر بی ان بی(Airbnb) اجاره کردم و صاحبخونه وقتی بهش گفتم می خوام برم گودال رو ببینم بهم، گفت آخه سوراخ تو زمین دیدنی هم نداره حالا.
وقتی به گودال رسیدم باورم نمی شد که تصویری که در گذشته فقط در کتاب علوم می دیدم حالا جلوی چشمانم هست. البته از شانس من، باد زیاد بود و نتونستم در لبه گودال قدم بزنم اما این شانس بار دوم دو سال بعد نصیبم شد وقتی برای بار دوم به آریزونا سفر می کردم.
راهنمای اونجا، خیلی جذاب و با انرژی درباره گودال صحبت می کرد. به شوخی می گفت که یکی ازش سوال کرده که چقدر خوش شانسیم که شهابسنگ در کنار این ساختمونی که توش هستیم به زمین برخورد کرده و ساختمون آسیبی ندیده.